Λίγα λόγια για το στρες..

Το στρες αφορά την αντίδραση του σώματος μας όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια πρόκληση. Σε ένα πρώτο στάδιο, ο οργανισμός μας εκτιμά κατά πόσο η κατάσταση με την οποία έρχεται αντιμέτωπος μπορεί να είναι δυνητικά απειλητική για τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Όταν ο οργανισμός μας αντιλαμβάνεται την κατάσταση ως απειλητική, ενεργοποιείται το συμπαθητικό σύστημα στο σώμα μας. Το σώμα μας βρίσκεται σε  μια κατάσταση εσωτερικού συναγερμού και προετοιμάζεται, είτε να δώσει μάχη για να αντιμετωπίσει την απειλή, είτε να τραπεί σε φυγή.

Τα πιο συχνά σωματικά συμπτώματα

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που εκδηλώνει το σώμα μας είναι η αύξηση του καρδιακού παλμού, η γρήγορη και κοφτή αναπνοή, η εφίδρωση, το σφίξιμο των μυών, καθώς και η αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. 

• Ταχυπαλμία

 Η ταχυπαλμία εκδηλώνεται, καθώς το σώμα μας δέχεται το μήνυμα ότι χρειάζεται να μεταφερθεί περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλό μας  και στους μυς για να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις της κατάστασης. Παράλληλα, όταν βιώνουμε στρες,  απελευθερώνονται ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη, η κορτιζόλη και η νορεπινεφρίνη, οι οποίες συνδέονται με την αύξηση του καρδιακού παλμού και την προετοιμασία του σώματος να δράσει άμεσα. 

• Εφίδρωση

 Η εφίδρωση είναι άλλη μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε καταστάσεις στρες και συμβαίνει με σκοπό τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Μάλιστα αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο μείωσης της θερμοκρασία του σώματος με σκοπό την αποφυγή  της υπερθέρμανσης του. 

• Δύσπνοια

 Η γρήγορη και κοφτή αναπνοή ως σύμπτωμα συνδέεται με την προσπάθεια του οργανισμού να στείλει άμεσα περισσότερο οξυγόνο στους μυς και σε ζωτικά όργανα που εμπλέκονται στην άμεση δράση για τη διαχείριση του στρες. Το σφίξιμο των μυών σε περιοχές, όπως το διάφραγμα ή τα πλευρά μπορεί να μας δημιουργήσει το αίσθημα της πνιγμονής ή της δυσκολίας στην αναπνοή. 

• Γαστρεντερικά συμπτώματα

 Παράλληλα, η ενεργοποίηση του συμπαθητικού συστήματος μπορεί να επηρεάζει και το γαστρεντερικό σύστημα προκαλώντας συμπτώματα, όπως οι στομαχικοί πόνοι, η παλινδρόμηση, η διάρροια ή η  δυσκοιλιότητα. Αυτό συμβαίνει, καθώς η ροή του αίματος μεταφέρεται από το πεπτικό σύστημα σε άλλα σημεία του σώματος και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της πέψης και τη βίωση δυσφορίας. Παράλληλα, οι στομαχικοί πόνοι μπορεί να είναι συνέπεια της σύσφιξης των μυών σε περιοχές όπως η κοιλιά, αλλαγών των ορμονικών επιπέδων και αυξημένης παραγωγής γαστρικών υγρών, καθώς και αλλαγών στο μικροβίωμα του στομάχου και του εντέρου.

 Σε περιόδους  που αισθανόμαστε έντονο στρες μπορεί να εντοπίσουμε αλλαγές στην όρεξή μας, στον ύπνο, στη σεξουαλική λειτουργία και στον κύκλο της εμμήνου ρύσης.

• Αλλαγές στην όρεξη

Η όρεξη μας επηρεάζεται καθώς σε συνθήκες στρες μεταβάλλονται τα επίπεδα των ορμονών (έκκριση κορτιζόλης και αδρεναλίνης) και επιβραδύνεται η πέψη οδηγώντας στη βίωση δυσφορίας. Παράλληλα, οι αλλαγές στη ρουτίνα της σίτισης και η αυξημένη κατανάλωση comfort food είναι παράγοντες που συμβάλλουν στη ρύθμιση της όρεξης μας και στη λειτουργία του γαστρεντερικού μας συστήματος. Μάλιστα, η βίωση στρες για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές και στον μεταβολισμό του σώματος μας με παρατηρούμενες αυξομειώσεις του σωματικούς βάρους και αλλαγές στην όρεξη για φαγητό.

• Αλλαγές στον ύπνο

 Σε σχέση με τον ύπνο, η ενεργοποίηση του συμπαθητικού συστήματος μας οδηγεί στο να βρισκόμαστε σε διαρκή υπερδιέγερση και εμποδίζει τον οργανισμό μας να χαλαρώσει και να ξεκουραστεί. Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν όταν βιώνουμε στρες και συγκεκριμένα η έκκριση της κορτιζόλης διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό και μεσολαβεί στην ποιότητα και στο χρόνο του ύπνου. Σωματικά συμπτώματα, όπως οι πονοκέφαλοι, το σφίξιμο των μυών ή οι στομαχικοί πόνοι μπορεί να δυσχεράνουν την ποιότητα του ύπνου ή να καθυστερήσουν την έλευση του ύπνου. Επιπρόσθετα, αλλαγές στην ρουτίνα του ύπνου λόγω ευρύτερων αλλαγών στη ζωή  μπορεί να συμβάλλουν στη δυσκολία έλευσης του ύπνου. 

• Αλλαγές στη σεξουαλική διάθεση

 Αναφορικά με τη σεξουαλική διάθεση, οι αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών μπορούν να προκαλέσουν δυσκολίες στη διέγερση και στη γενικότερη σεξουαλική λειτουργία.

Η αυξημένη έκκριση κορτιζόλης σχετίζεται με μειωμένη libido και  σεξουαλική διέγερση. Η μειωμένη ροή αίματος σε περιοχές του αναπαραγωγικού συστήματος λόγω μεταφοράς του σε μυς και άλλα όργανα, συμβάλλει στη δυσκολία διέγερσης και απόλαυσης. Παράλληλα, η κόπωση και η μείωση των αποθεμάτων ενέργειας επηρεάζουν αρνητικά τη διάθεση για σεξ. Σε συνδυασμό με τα σωματικά συμπτώματα του στρες, η αυξηση των αρνητικών σκέψεων οδηγεί στη διάσπαση της προσοχής από τη διαδικασία του σεξ και τη βίωση απόλαυσης.

• Αλλαγές στην έμμηνο ρύση

 Αναφορικά με την έμμηνο ρύση, η έκκριση της κορτιζόλης και της αδρεναλίνης επηρεάζουν την ισορροπία των ορμονών που αφορούν το αναπαραγωγικό σύστημα, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Οι διακυμάνσεις των ορμονών μπορεί να έχουν συνέπεια αλλαγές στην έλευση της εμμήνου ρύσης και στη διάρκεια της. Παράλληλα, η σύσφιξη των μυών εντείνει το αίσθημα του πόνου, τις κράμπες και το μούδιασμα σε διαφορετικά σημεία του σώματος. Παράλληλα, σε συνθήκες έντονου στρες μπορεί να παρατηρηθεί καθυστέρηση της ωορρηξίας ή ακόμη και αμηνόρροια για κάποιο διάστημα. Αυτό συμβαίνει καθώς το σώμα μας αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση απειλής και προτεραιοποιεί την επιβίωση έναντι της αναπαραγωγής. Επιπλέον, η βίωση στρες μπορεί να εντείνει τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, όπως την ευερεθιστότητα, την κόπωση, και το άγχος.   

Συμπερασματικά, το στρες είναι ένα συναίσθημα που συνδέεται άρρηκτα με το σώμα μας. Τα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλώσει κάθε άτομο διαφέρουν και σχετίζονται με παράγοντες όπως η γενετική προδιάθεση, το ιστορικό υγείας και στοιχεία προσωπικότητας του ατόμου.

Βιβλιογραφία

DiMatteo, M. R., & Martin, L. R. (2006). Εισαγωγή στην ψυχολογία της υγείας. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.

McGonigal, K. (2013). How to make stress your friend. Ted Global, Edinburgh, Scotland, 6, 13.